Hammam

Voor wie het niet wist; Afgelopen weekend zijn we in Istanbul geweest. Naast de vlucht en het hotel hadden we een pakket geboekt met gids en bezienswaardigheden. In dit pakket zat ook een bezoek aan de hammam (ter waarde van €30). Samen met Anko, Aukje en Saskia ga ik daar badderen.
Laat ik gelijk maar met de deur in huis vallen: Ik ben gewassen en geboend door een man. De laatste keer dat dit gebeurd is, moet zo’n 49 jaar geleden geweest zijn. Tenminste, ik ga er vanuit dat mijn vader mij als baby in bad heeft gedaan. Afgelopen weekend was de tweede keer.

Bij binnenkomst worden de vrouwen gescheiden van de mannen. Anko en ik komen in een ruimte waarin een aantal bankjes staan. Op de verdiepingen rondom zijn kleedhokjes. Bij een deur, wat de ingang naar het badgedeelte blijkt te zijn, hangen wat mannen rond. Echte Turken. Zwart haar, grote snor en veel lichaamsbeharing. Ze zouden zo van de set van ‘Planet of the Apes’ weggelopen kunnen zijn.
Bij een balie krijgen we een lap. Met drukke gebaren worden we gesommeerd naar boven te gaan. ‘Up, up, up!’. Commando’s alsof we honden zijn die afgericht moeten worden.

hammam0-klein

Boven worden we opgevangen door iemand die ons even opgewonden dirigeert naar een hokje. Hij wil ons met vier man in een hokje voor twee stoppen. We zijn duidelijk toeristen, maar daar ga ik niet mee akkoord. Ik geef aan dat Anko en ik een eigen hokje willen hebben. Met een zucht krijgen we die dan ook. Maar niet van harte. In het hokje kleden we ons uit, draperen de lap om de lendenen en gaan weer naar beneden. Ik vergeet mijn slippers en dat blijkt meteen een doodszonde te zijn.
De rondhangende mannen bij de deur zijn de wassers. In de wasruimte is een marmeren plaat met een diameter van een meter of negen en ongeveer een halve meter hoog. Eronder brandt waarschijnlijk een vuurtje want deze bak- en braadplaat is behoorlijk heet. Er liggen wat metalen objecten die nog het meest lijken op een bakvorm waar je een tulband cake in bakt. Sommigen rusten hun hoofd erop, dus dat doe ik ook maar. Echt lekker ligt het niet. Later blijkt dat dit schaaltjes zijn waarmee je water uit emmer schept om het uit te storten over het slachtoffer.
Terwijl ik op begin te warmen staar ik naar het plafond. Het is een koepel zoals in veel gebouwen hier in Istanbul. Via ronde gaatjes sijpelt het licht naar binnen. Best efficiënt moet ik constateren.

hammam1-klein

Na een tijdje perst het zweet zich uit de poriën. Ik hoor Anko naast me roepen. Hem is gevraagd waar hij vandaan komt. Direct na ‘Holland’ roept hij altijd meteen ‘Snijder’. Hiermee hoopt hij het ijs te breken. Maar blijkbaar heeft Snijder het niet zo goed gedaan de laatste tijd want de sfeer wordt er niet beter op.
Op dat moment komt mijn wasser. Ik moet tegen de rand aan gaan liggen en krijg eerst twee emmers water over me heen. De lap begint te plakken. Met de washand die ik bij binnenkomst gekregen heb begint hij mij te schrobben. Met bitse gebaren en eenlettergrepige klanken geeft hij aan als ik moet draaien of zitten. Ik voel me net een wentelteefje. Alles wordt geschuurd behalve de billen en de puddingbuks. Daarna weer twee emmers water en dan is de eerste ronde klaar.

Bij de tweede ronde wordt zeep gebruikt. Van deze zeep wordt schuim gemaakt. Heel veel schuim. Hoe ze het precies doen zie ik niet maar het heeft te maken met dat er lucht gevangen wordt onder een ingezeepte doek. Door de lucht eruit te drukken ontstaat de schuim.

hammam2-klein

Met dit schuim wordt ik gewassen. Het wordt best glad en ik moet alle moeite doen om niet van de plaat te glijden. Het wassen met schuim wordt gecombineerd met een kleine massage. Hij duwt de duimen diep in de spieren tijdens het wassen. Soms zo hard dat hij de plaat onder mij moet voelen. Vooral de rug, de kuiten en de bovenbenen moeten het ontgelden. Dagen later voel ik dit nog. Hierna wordt ik weer afgespoeld. Gelukkig wel met lekker warm water. Dit is wasbeurt twee.

Daarna gaan we naar een andere ruimte waar ik op een heel laag stoeltje moet gaan zitten. De derde wasbeurt komt eraan. Die gaat voornamelijk om het hoofd en het bovenlichaam en het is een wasbeurt die ik niet snel zal vergeten.
Met ingezeept hoofd sist hij in mijn oor ‘joe happy?’. Wat moet ik daar nu op zeggen? Ik weet van ‘happy endings’ in dit soort gelegenheden en daar heb ik absoluut geen trek in. Ik knik wat onbestemd met mijn hoofd. De zeep begint in mijn ogen te prikken. ‘joe oh-kay?’ is het volgende wat ik hoor. De zeep begint nu echt te irriteren in mijn ogen en de lenzen beginnen opzij te drijven. ‘Yes, yes!’ roep ik vertwijfeld. En dan komt de hele aap uit de mouw. ‘You give me big tip later?’. Ik moet nu toch echt die zeep uit mijn ogen krijgen en roep snel weer ‘Yes, yes!’. Er wordt een verlossende emmer water over mijn hoofd uitgestort. Als ik mijn ogen weer kan openen staat hij met uitgestoken hand grijnzend voor me. Er wordt nog een keer herhaald; ‘You give me tip later?’. Met een handdruk moet het bekrachtigd worden. In mijn onnozelheid informeer ik naar ‘How much?’. Dat is niet het juiste antwoord. Ik wordt weer in het stoeltje gedrukt en de haren worden nogmaals gewassen. Er blijken nog wat knopen te zitten in mijn rugspieren en die weet hij feilloos te vinden. Weer wordt er in mijn oor gesist ‘You give me tip later?’. Ik ben wat beter voorbereid en heb mijn ogen stijf dicht gehouden. Maar het enige goed antwoord is  ‘Yes!’. Alles om hier uit  te komen. Eer een emmer water over mee heen en weer die hand. Ik schud hem en hij lijkt tevreden.
Ik wordt terug gebracht naar de bakplaat en mag ik nog even sudderen. Anko is inmiddels klaar en ik ben wel gaar dus ik houd het niet zo lang vol. Nog even afspoelen onder de douche en dan weer naar ons kleedhok. Daar kan toch niets meer mis mee gaan? Fout. Ik vergeet ten eerste mijn slippers. Die staan nog bij de bakplaat. Als blikken konden doden… Vervolgens blijkt ik een gebrek aan lappen te hebben. Ik maak hier geen vrienden.

Door de hitte en het niet afkoelen blijf ik zweten en kom nauwelijks in mijn kleding. Het kamertje  is ook niet zo groot en Anko en ik zitten elkaar flink in de weg. Behoorlijk verhit en kletsnat van het zweet komen we uit ons hokje. Daar worden we opgewacht door de hokjesman. Hij wil fooi. Waarvoor is me onduidelijk maar zijn gebaren spreken boekdelen. Ik heb alleen een briefje van 20 lire (ongeveer 9 euro) en die ga ik echt niet geven. Anko weet 2 euro uit zijn zakken te vissen. Dat gaat in het bakje en Anko loopt door. Ik gebaar dat dit de fooi is voor ons beide maar daar gaat hij niet mee akkoord. Hij blijft wijzen op zijn fooienpotje. Na een paar keer heen en weer wijzen loopt de irritatie op. In mijn portemonnee zit nog 25 eurocent. Boos roep ik dat hij alles kan krijgen en smijt de twee muntjes in zijn potje. Dat gaat niet helemaal goed en omdat we op de eerste verdieping zitten stuitert het geld naar beneden. De man schrikt van mijn reactie. Hij steekt zijn hand uit en spreekt sussende woorden. Eigenlijk heb ik het helemaal gehad en wil weglopen, maar ik geef hem toch nog een hand. Nergens schud je zoveel handen als in Turkije. Beneden kijkt men omhoog vanwege het lawaai en het vallende geld.

Beneden staan wat bankjes waar we bij kunnen komen. Ik heb nog steeds het probleem van de fooi voor de wasser. Met priemende blik kijkt hij me aan om duidelijk te maken dat wij de handen geschud hebben op een deal. Maar hij zegt niets. En ik heb nog steeds alleen het briefje van 20 lire. Ook hij gaat die echt niet krijgen. Voor Anko en mijzelf koop ik een glas vers geperst sinasappelsap. Daarmee kan ik het biljet wisselen en houd ik onder andere vier muntjes van 1 lire over. Dat druk ik hem in de hand. Ik krijg geen indicatie of dit te weinig, genoeg of teveel is. Zwijgend neemt hij het aan en gaat de volgende klant wassen. Ik zie hem niet weer. Daarna begint het wachten op de dames. Op de balustrade staat de hokjesman naar mij te kijken. Ik kan me alleen maar verwonderen over dit ritueel. Waarom willen mannen gewassen worden door mannen? Het is een handeling die wij zelf doen. Het deel massage zou een reden kunnen zijn. Verder kan ik niets bedenken. Ook wat speuren op internet levert niets op. Eén conclusie is me wel duidelijk; één keer maar nooit weer…

3 gedachten over “Hammam

  1. Gert zegt:

    Het is heel dapper dat je één keer zo’n badhuis hebt durven ondergaan. Jij als übergedocumenteerd 😉 mens wist al welke mogelijke verschrikkigen je te wachten zuden kunnen staan en je gaat desondanks op antropologisch onderoek. Ben ook wel benieuwd naar hoe de dames het ervaren hebben. Of waren ze sprakeloos na afloop?

    • hansvanderveeke zegt:

      Saskia had de pech dat ze lang moest wachten omdat haar dame thee pauze had. En daarna werd ze nauwelijks aangeraakt en haar wasbeurt afgeraffeld. Ze vond de warme plaat wel heerlijk en in tegenstelling tot de mannen had ze ook een zwembadje en een bubbelbad.

      En laat er geen misverstand over bestaan; de rest van Istanbul was werkelijk fantastisch.

  2. Aukje zegt:

    Ik vond de Hammam geweldig. Heerlijk relaxen, daarna gewassen en gemasseerd. Nee, geen happy end, maar wel na afloop een tweetal ‘zwembadjes’, eentje 25 graden en eentje 35 graden. Lekker even bijkomen van de altijd in beweging zijnde Istanbul. Na afloop weer helemaal klaar voor nog de rest van onze trip. Istanbul een stad die de moeite waard is om er een keertje naar te bezoeken. Ja, Hans, nu begrijp ik waarom je zo…………………..was ha, ha. Leuk verhaal, zie het zo voor me.

Leuk als je reageert