IJsland (11) – Myvatn

People don’t notice whether it is cold or warm when they are happy

Donderdag 23 juni

Als ik ’s ochtends naar de wc loop, is het bitter koud. Later zie ik dat het één graad is. Zomer in IJsland. Vandaag maar eens kijken of het elders warmer is. Via een lange tunnel rijden we eerst naar Olafsfjörður. Deze tunnel is in 2010 gebouwd en zorgde voor de ontsluiting van Siglufjörður. Veel tunnels hier hebben maar één rijbaan met wat passeerplekken. Soms is dat even krap als meerdere auto’s meerdere auto’s tegenkomen maar het gaat elke keer nog goed.  We passeren Dalvik en Hauganes en komen in Akureyi.

Akureyi is de tweede stad (technisch gezien is het de vijfde stad want drie van de voorsteden van Reykjavik hebben meer inwoners) van IJsland met iets van 20.000 inwoners. Toch heb ik het gevoel dat ik in een soort van Winsum loop. Er is één winkelstraat met voornamelijk outdoorzaken en souvenirwinkeltjes. Verder wat restaurantjes, bars en koffiehuizen. En er zijn wat museums en een botanische tuin. We lopen wat rond, bekijken de kerk en de haven en hebben het dan wel gezien. Het leukst vind ik nog de stoplichten in Akureyi. Wachten voor rood is daar nooit vervelend.

Als je vanuit Akureyi naar het oosten wil, dan kun je via de enige tol-tunnel van IJsland of je kunt, via de oude weg, er omheen. Wij kiezen natuurlijk voor dat laatste. Niet alleen omdat inmiddels de zon zich weer laat zien maar ook omdat we dan langs de Svalbardseyri vuurtoren komen.

De noordoostkust van IJsland is bezaaid met vuurtorens. Veel ervan staan op onbereikbare plekken maar genoeg anderen zijn goed te bezoeken. Zo ook deze. De oranje kleur knalt eruit als de zon erop staat. Het leuke is dat je deze kan beklimmen. Zo maak ik weer een van mijn dromen waar; Ik ben een korte tijd vuurtorenwachter.

We hebben al een tijdje geen goede waterval gezien en dit wordt ruimschoots goedgemaakt door de Godafoss. Niet een van de grootste maar wel een hele mooie. Het water dat hier doorheen stroomt komt van de gletsjer Vatnajökull door de rivier Skjálfandafljót. Het heeft even geduurd maar uiteindelijk is er een hoefijzervormige kloof uitgesleten in het 8000 jaar oude Bárðardalur lava veld, gevormd door de Trölladyngja krater. De waterval van de Goden heeft zijn naam gekregen toen in het jaar 1000 Þorgeir, de rechtspreker van de Alþing, een keus moest maken tussen het Christelijke geloof en de Noorse goden. Hij mediteerde er 24 uur op en koos voor het christelijke geloof. Op weg naar huis kwam hij langs deze waterval en gooide de houtsnijwerken van de Noorse goden in het water.

Terwijl we er zijn, zien we wat halfgoden aan het werk. Bovenaan de  waterval klimmen ze in een kajak en storten zich naar beneden. Klinkt misschien raar maar het lijkt me prachtig om te doen. Weer een nieuwe voor de dromen-lijst.

Bij Myvatn heb ik een hele lijst met dingen die ik daar graag wil zien. Vandaag doen we daar alvast één van. Dat zijn Skútustaðagígar pseudo-kraters. Spreek dat maar eens uit zonder stotteren. Dit zijn geen kraters waar ooit lava uit gestroomd is maar ze zijn 2300 jaar geleden ontstaan toen de hete lava over koude natte oppervlakten stroomde. Het water expandeerde heel snel tot stoom en explodeerde. Dit zie je alleen in IJsland en op de maan.  Er is een mooi pad aangelegd zodat je er tussendoor kunt lopen maar nog mooier is om ze van boven te bekijken.

Myvatn is een buitenaards gebied van pruttelende modderpoelen, bijzondere lava vormen,. stomende spleten en vulkanische kraters. Het zit op de breuklijn tussen de continenten en het is geologisch heel actief. Het ligt in de schaduw van Vatnajökull gletsjer en daarom is het, statistisch gezien het droogste plekje van IJsland. Maar goed, dat is het gemiddelde van alle afwijkingen en nu zitten we toch in een wat natte afwijking. Myvatn betekent overigens muggenmeer maar met deze kou hebben we er weinig last van. Zo zie je maar weer, Cruijff had toch gelijk.

De camping is mooi, goed onderhouden maar met krappe plekjes. Deze zijn zo groot als een gewone parkeerplaats dus je hebt nauwelijks ruimte om je heen. Maar goed, we willen hier een paar dagen blijven, dus we schikken ons. Daar krijgen we wel een mooi uitzicht op het meer voor terug.

Vrijdag 24 juni

Vandaag gaan we dingen in de buurt bekijken. Van de vijf die op mijn lijstje staan doen we er uiteindelijk twee. Maar die twee doen we dan ook goed. Nu kun je alles met de auto afrijden maar wij vinden het leuker om te fietsen. En daar moeten we ons wel voor inpakken want het is nog steeds vreselijk koud. Twee jassen, muts, handschoenen en een regenbroek moeten deze kou buiten houden. En van het fietsen worden we ook wel warm. Voor de verandering hoeven we niet over de autoweg. Blijkbaar zijn ze toch met een fietsinfrastructuur bezig want er ligt een prachtig nieuw fietspad langs de weg.

We gaan eerst naar de verste attractie en dat is Dimmuborgir. Dit gebied is 2300 jaar geleden gevormd en bevat allemaal kunstwerken van moeder natuur. Als lava over een ondergrond stroomt waar water onder zit, dan warmt het water om. Uiteindelijk wordt dit stoom en dat moet ergens heen. De weg van de minste weerstand is omhoog, dus je krijgt de raarste rotsformaties die naar de lucht reiken. Uiteindelijk koelt dit af en het erodeert. En dan houdt je dit over.

Ze hebben routes van verschillende lengtes door het gebied aangelegd. Wij kiezen een wat langere want het is prachtig om te zien. Nog een koffie en het is alweer na de middag voor we verder gaan.

Vanuit Dimmuborgir zagen we Hverfjall al liggen. Een grote zwarte puist in het landschap. En hoe dichter je erbij komt, hoe stoffiger en zwarter alles wordt. Het is dan ook een as-krater. Tijdens de eruptie komt de lava in contact met water en door de stoomexplosie  valt het uiteen in as (stof). Hoe dichter bij de krater hoe dieper het stof. Als je ooit diep door het stof wilt gaan, dan zit je hier goed. 

Het is een bijna symmetrische krater met een diameter van iets meer dan een kilometer. De rand zit op 463 meter. Hij is bijzonder omdat hij net zo diep is, als hoog. Je kunt via een vrij steil pad, in een kwartier, naar de rand klimmen. Je kijkt dan in een enorm zwart gat. Leuker is om de ander kant op te kijken want je hebt een prachtig uitzicht over Myvatn.

We besluiten het hierbij te laten ondanks dat er nog drie plekken in de planning zitten. We hebben tijd nodig om indrukken te laten landen en verteren. Gelukkig heeft het schema de komende tijd meer ruimte dus dat gaat goed komen. We fietsen in de hagel terug naar de bus maar kunnen het toch niet laten om nog één plek te bezoeken. Vlak bij de camping is Stóragjá, een hete bron in een kloof. Ze hebben een trap aangelegd om in de kloof te komen maar om in de bron te komen met je via een touw naar beneden in een grot. Het water is 29 graden maar kan ook soms een stuk heter zijn. Het is geen plek voor claustrofobische mensen en ik zie mezelf ook niet in mijn zwembroek afdalen langs een touw. Je moet tenslotte ook weer omhoog.

Morgen hebben we weer een lange dag. We gaan met een excursie naar Askja. De meest destructieve, de meeste koude en de mooiste krater van IJsland.

Zaterdag 25 juni

We zijn heel blij met ons busje dat ons overal brengt. We rijden zo heel IJsland rond. Maar daarmee ook voornamelijk aan de buitenrand van IJsland. We zien niet zoveel van het binnenland terwijl dat ook prachtig is. Daarom boeken we een excursie naar Askja zodat we toch een glimp van dit binnenland krijgen.

Om acht uur staan we op de kruising voor de camping. Een rood-witte bus stopt en we stappen in. In een kleine 4 uur rijden we naar de Askja dat iets van 120 kilometer verderop ligt. Kan die bus niet harder dan? Dat kan hij wel maar 100 van de 120 kilometer gaat over een F-road. En nee, dat is geen fucking-road alhoewel dat woord wel vaak zal vallen bij de bestuurders. Het is een berg (Fjell)-weg en eigenlijk zou ik het in veel gevallen geen weg willen noemen. We hebben gelukkig een hele ervaren chauffeur die ons hotsebotsend door meerdere rivieren loodst.

We rijden eigenlijk de hele weg tussen lavavelden door. En net zoals de Eskimo’s allerlei namen voor sneeuw hebben, hebben ze hier allerlei namen voor lava. Want er zijn veel verschillende soorten. Het eerste deel van de route loopt door een vlakte met voornamelijk lavastof met hier en daar een steen. Het is zo vlak dat er zelfs een noodvliegveld op aangegeven is. Later zien we ook nog andere soorten lavavelden.

Onderweg stoppen we op een paar plekken. De eerste stop is als we net door de Grafalandaá rivier gereden zijn. Er is een klein watervalletje en je kunt hier bergwater tappen. Dat is overigens water dat uit een bron komt en niet uit de gletsjer. Want dat laatste is vaak troebel omdat het allerlei sediment meeneemt.

We gaan verder en zien weer andere soorten lava. Het is hier een woestijnachtig gebied omdat het erg droog is. De meeste wolken komen uit het zuiden en zijn te zwaar om over de bergen te komen. Dus regenen ze daarvoor leeg en blijft dit gebied droog. En zoals je in de woestijn een oase hebt, zo heb je dat hier ook. Hij heet Herðubreiðarlindir en is ooit de plek geweest waar een gevluchte crimineel zich een jaar verborgen heeft gehouden in een gat in de grond boven een stroompje (zodat hij water had) en levend op rauw paardenvlees.

Terwijl we rijden, hebben we steeds zicht op Herðubreið die er als een verjaardagstaart bij ligt. Het lijkt wel of zij met een zandvormpje gemaakt is en dat klopt ook. Deze berg is gevormd toen er nog een gletsjer op lag en dat heeft gediend als bakvorm.  Dit noemen ze hier een móberg. Deze 1682 meter hoge beauty noemen ze The Queen of the Desert en is in 2002 verkozen tot IJslands mooiste berg. Ook de dichters en schilders van IJsland kunnen er niet genoeg van krijgen.

Onze laatste stop voor Askja is bij de Glúfrasmiður waterval. Vrij vertaald is dat ‘kloofmaker’. Het is de grootste waterval in de rivier Jökulsá á Fjöllum die deze kloof van basalt mooi heeft uitgesleten.

We zitten nu in het gebied waar de astronauten in de zestiger jaren hebben getraind voor hun maanmissie. Dat Neil Amstrong zijn ‘one small step’ op de maan heeft kunnen doen is hem hier aangeleerd. Wat dat betreft zijn wij inmiddels ook wel klaar voor een maan-missie.

Askja (IJslands voor kom) had in 1875 de meest destructieve vulkaanuitbarsting van IJsland. De (soms giftige) as bedekte zeker 10.000 vierkante kilometer (en kwam zelfs in Europa terecht) waardoor veel vee geen eten meer kon vinden. Dit leidde tot een uittocht van boeren die naar Noord-Amerika en Canada gingen. Doordat de lava via een ondergrondse gang afgevoerd werd, stortte de krater in en vormde de huidige kom. Daar is  Öskjuvatn ontstaan. Een azuurblauw meer van viereneenhalve kilometer breed. Op dit moment het diepste meer van IJsland (220 meter) en het schijnt nog steeds te zakken. Ernaast ligt nog een kleiner meertje Viti dat met 20-25 graden lekker is om in te baden. Overigens is Askja in 1961 ook nog een keer los gegaan.

De bus glibbert naar iets van 1100 meter waar de wandeling naar het meer begint. Langs de weg ligt zeker twee meter sneeuw. Op het beginpunt blijkt dat Askja, net als haar naamgenoot die er nog een ‘S’ voor heeft, een mysterieuze dame is die zichzelf niet graag prijsgeeft. Het waait, sneeuwt en mist zo hard dat we haast niet van stok naar stok kunnen lopen. Toch ploeteren we de tweeënhalve kilometer naar de caldera (kom) om erachter te komen dat daar ook alleen een witte soep te zien is. De gids vindt het niet verantwoord om verder te gaan omdat het daar steiler naar beneden gaat en we zien werkelijk niets. Askja blijft dus een mysterie voor ons. (maar als je toch nieuwsgierig bent, kijk dan hier).

Onverrichter zake keren we terug om vervolgens in drie uur terug te rijden. Is daarmee onze dag mislukt? Wij vinden van niet. De reis er naartoe was al prachtig met die landschappen en de spannende tocht door de sneeuw maakte het af.

Zondag 26 juni

Vandaag willen we graag weer verder maar er zijn hier, bij Myvatn, nog een paar dingen die we eerst willen zien.

We beginnen bij Grjotagja. Zoals de naam al doet vermoeden, is het een grot. Maar een gevuld met warm of heet water. Deze temperatuur varieert doordat er ondergronds dingen verschuiven. We hebben dit soort grotten vaker gezien. Zelfs eergisteren nog, die waar je met een touw moet afdalen. Maar deze grot is speciaal voor Game of Thrones fans. Hier is de scene opgenomen waar Jon Snow en Ygritte voor het eerst (en volgens mij voor het laatst) seks hadden. Epische beelden. En in het echt is het water nog blauwer dan op film. Ook ligt deze grot en dit gebied op de breuklijn tussen de continenten. Die loopt van zuidwest (waar we eerder waren) naar noordoost. Baden is niet geheel zonder risico. Je kunt zomaar naar het midden van de aarde vallen hier.

Waren we gisteren op de maan, vandaag komen we op Mars. Aan de andere kant van de berg ligt Hverir. Okerkleurige hellingen, pruttelende modder en stomende fumaroles domineren het landschap. Als de wind verkeerd staat, zit je in de zwavellucht. Iets waar we al aan gewend zijn want veel van het warme water komt uit dit soort bronnen. Soms sta ik kokhalzend onder de douche vanwege de rotte eieren geur. Laat staan dat je je tanden hier poetst met warm water.

Het is hier druk. Je kunt tussen de pruttelpotjes doorlopen maar ik zie veel mensen met gesmolten zolen en een vreselijke troep aan hun schoen terugkomen dus wij blijven op het platform. Wel stuur ik de drone even de lucht in voor wat buitenaardse beelden.

En nu we toch in de geothermiek zitten, rijden we ook even door naar Krafla. Eigenlijk is dit de naam van een berg maar het wordt nu gebruikt voor het hele gebied, inclusief de energiecentrale die hier staat. Het is een behoorlijk actief vulkanisch gebied wat verantwoordelijk is geweest voor het lavaveld om ons heen. De Krafla vulkaan heeft een iets andere vorm dan de vulkanen die we eerder tegen kwamen. Het heeft een uitgestrekte in plaats van een diepe magmakamer. Het is al minstens 200.000 jaar actief en beslaat een gebied van 90 kilometer. Uitbarstingen vinden dan ook vaak in spleten plaats. Het is een behoorlijk onstabiel gebied wat elk moment actief kan worden. Zelfs nu  gaat de grond in dit onstabiele gebied wat omhoog wat op nabije activiteit kan duiden. Het Nordic Volcanological Center (www.norvol.hi.is) houdt dit goed in de gaten.

Via de 76 rijden we naar Husavik. De weg lijkt op een rol toiletpapier die uit je handen is gevallen. Husavik zit in een grote regenwolk. We parkeren de bus op de camping en hebben de middag vrij.