Rondje Schotland – de aanloop

It’s a braw day for a dauner. (*)

Maandag 5 juni

Broek in Waterland – IJmuiden – 39 km/72 hm (39 km)

Het is wel weer even wennen met al dat gewicht op en aan de fiets. Per slot van rekening hebben we vorige jaar geen echte fietstocht gemaakt. En het jaar daarvoor deden we alleen maar een rondje door Nederland. De eerste kilometers zijn wat wiebelig maar daarna gaat het weer als vanouds.

Gisteren zijn we naar Broek in Waterland gereden (Steven is mee om de auto mee terug te nemen) met de fietsen achterop de auto. Eigenlijk hadden we ook wel kunnen fietsen maar het wachten was op twee dingen die ik nog voor de fietsvakantie besteld had. Tevergeefs want beide zijn nog niet aangekomen en we moeten het zonder doen.

Ik ben heel blij met mijn schoonzusje Liedeke en zwager Martijn. We worden daar altijd gastvrij ontvangen. Het voelt elke keer als een wellnes-dag. Er worden speciale biertjes gehaald, er wordt lekker gekookt en, het is mooi weer dus, we gaan ook nog met kapitein Martijn een stukje varen met zijn zeilschip. Een enorme schuit die hij normaal gesproken alleen zeilt. Afijn, zo beginnen we onze eerste dag gepamperd.

En vandaag fietsen we van Broek in Waterland, via Landsmeer, Zaandam, Velsen en twee pontjes naar IJmuiden. Een heerlijk tochtje dat een mix is van natuur en stedelijk gebied. In de haven gaan we in één streep door de incheck, douane en de boot op. Daarna is het nog een hele tijd wachten voor vertrek. Dat is geen straf want we vinden een lekker plekje in de zon. We hebben eindelijk de ideale manier gevonden om een reis te beginnen.

Dinsdag 6 juni

Newcastle – Once Brewed – 77 km/757 hm (116 km)

Ik moet weer aan veel dingen wennen. Aan de helm en het zadel. Aan het klimmen en de kou (het is 12 graden als we vertrekken) en aan het zweten (ja, met 12 graden kun je ook zweten in Engeland). Maar ik moet vooral wennen aan het links rijden. Als door een magneet wordt ik telkens weer naar rechts getrokken. Gelukkig heb ik Mevr. van der Veeke mee die me corrigeert. Zelf gaat ze wat minder in de fout maar toch kan ik soms ook roepen ‘Links!’’.

Ondanks al het wennen en de vermoeidheid, hebben we toch een mooie eerste dag. Die bijna 80 kilometers en de klimmetjes van 15% aan het eind likken toch aan de grenzen van ons kunnen. ‘Waarom dan zo lang?’ zul je je misschien afvragen. Maar door de verdeling van de campings was dit de beste optie. Gelukkig hebben de volgende dagen minder kilometers.

De ferry meert stipt om kwart over negen aan en om kwart voor tien fietsen we de haven uit. De eerste vijfentwintig kilometer fietsen we door de bebouwing van Newcastle. Stoep op, stoep af, rotondes en oversteekplaatsen houden ons bezig. Daarna wordt het landelijker. Vandaag zitten we grotendeel langs de rivier Tyne en de hele dag op Hadrians Cycleway. Ondanks dat zien we Hadrians Wall de hele dag niet. Het is erg gezellig onderweg want iedereen groet. Racefietsers, e-bikers en huisvrouwen. Iedereen roept wat naar je of wil weten waar je naartoe gaat.

We passeren plaatsen als Ovingham, Corbridge (‘Wat een schattig stadje’ kraait Mevr. van der Veeke bij het binnenrijden) en Hexham. We staan even stil bij het geboortehuis van George Stephenson. Wie? In een huis ter grootte van ons huis woonden drie gezinnen. Elk gezin had één kamer die woonkamer, slaapkamer en keuken was. Ze sliepen met z’n allen in één bed, net als de grootouders van Sjakie. En toch had George een fijne jeugd en vond zomaar de stoomtrein uit. Ook kijken we bij een tweetal kerken. Die zijn gebouwd met de stenen uit de Hadrians Wall. Misschien dat we hem daarom niet zien? Afijn, we zijn zo verwend door de bling-bling kerken in Spanje en Portugal dat dit grijze muizen lijken.

Het landschap is fraai en dat helpt ons de vermoeidheid vergeten. In de laatste twintig kilometer zit het venijn. We hebben veel steile klimmetjes (10% en meer) maar door de uitzichten vergeet je dat. Ik wordt er alleen aan herinnerd omdat mijn helm steeds in de ogen lekt. Er zitten stoffen bandjes in die inmiddels helemaal vol zitten met zweet en dat drupt eruit.

We rijden door Once Brewed en langs de bekende pub Twice Brewed. Op de plek waar Once Brewed is, was vroeger een hostel. Ernaast staat de pub Twice Brewed. Je zou denken dat de pub later kwam maar het is net andersom. Once Brewed hostel is er niet meer. Er staat nu een mega-modern nieuw hostel dat ze The Sill hebben genoemd. De herkomst van Twice Brewed is trouwens wel leuk. Er zijn twee versies maar beide komen er op neer dat het normale bier niet sterk genoeg was en daarom nog een keer gebrouwen moest worden. De verleiding is groot om daar af te stappen maar het is inmiddels al zes uur en de tent moet nog opgezet worden en we moeten nog eten koken. Gelukkig heb ik ook een lekker biertje kunnen scoren bij de Lidl. Die drinken we voor de tent op in het zonnetje. Want inmiddels is de temperatuur boven de twintig gekomen.

De camping, Winshields Farm Campsite, in Once Brewed is zoals veel Engelse campings. Langs een grote weg, op een glooiende heuvel en sanitair wat niet echt slecht is maar een Nederlandse campinghouder zou zich schamen. Daarbij is hij met £22 ook niet echt goedkoop. Bij de camping is een gemeenschappelijke keuken waar we een schamel maal koken van tortellini en saus. Toetje ben ik vergeten met boodschappen doen. Als de zon en de wind weg zijn, komen de midgets. Kleine steekvliegjes waar je gek van wordt. Gelukkig vindt het lijf het geen probleem om in de tent te gaan liggen. Ik doe even de ogen dicht en ineens is het alweer morgen.

Woensdag 7 juni

Once Brewed – Longtown – 57 km/687 hm (173 km)

De eerste nacht in de tent is altijd wat rusteloos. Ik lig veel platter én op een luchtbed. Het is veel lichter in de tent en je hoort alles. Van de snurkende en schetenlatende man naast ons tot de kraaien die midden in de nacht ruzie krijgen. Gelukkig heb ik van Uhtceare (**) deze nacht geen last. Zo wordt ik toch redelijk uitgerust wakker. De blauwe lucht is er vandoor en de temperatuur haalt de dubbele cijfers niet. We gaan laat op pad want de routine zit er nog niet in en alles zit nog niet op zijn plek. Op zich is dit geen probleem. Vandaag zijn de kilometers een stuk minder dan gisteren.

We beginnen de dag met een afgesloten weg maar we mogen er toch langs. Daarmee komen we wel achter een lijntrekker maar ook die kunnen we omzeilen. Zo kunnen we via een kleine weg naar Haltwhistle in plaats van over de drukke A69.

Haltwhistle is een typisch klein Engels dorpje. Overal staat blik geparkeerd, er zijn meer pubs dan kerken en met versieringen proberen ze het dorp wat op te leuken. In de pittoreske Brew Bar, met maar 2 tafeltjes, drinken we koffie. Helaas niet de kwaliteit (en prijs) die we van Portugal gewend zijn.

De route is zonder meer fraai te noemen fantastische uitzichten over heuvels die bestrooid zijn met stenen muurtjes. Ertussen wat schapen en koeien om het af te maken. Eindelijk komen we bij de restanten van Hadrians Wall.

Hadrians wall is vernoemd naar zijn opdrachtgever, de Romeinse keizer Hadrianus. Hij wilde de noordelijke barbaren uit zijn rijk houden. Sommige mensen zeggen dat hij juist wilde voorkomen dat zijn onderdanen overliepen naar de wilden omdat ze zijn regeltjes zat waren. Maar goed, die muur werd gebouwd in de tweede eeuw en liep van de oostkust naar de westkust met op regelmatige afstanden grotere en kleinere forten.

Tegenwoordig staat er nog maar een belachelijk klein stukje muur. De rest van de stenen is gebruikt voor de bouw van kerken, huizen en schuurtjes. Wat er nog staat is Unesco Werelderfgoed en het is vooral een bekende wandelroute geworden. Zoiets als het Pieterpad bij ons.

We willen al bijna weg gaan als we in de verte een Romeinse gladiator aan zien komen. Met een roze rolkoffer en een boodschappentas. Zonder enige schroom vraagt Mevr. van der Veeke of hij op de foto wil. En dat wil hij. Heel graag zelfs. En of ik ook meteen even een fotoshoot wil doen met zijn toestel. Daar gaat hij zijn moeder blij mee maken.
Hij heeft verder wel een leuke levensfilosofie. Doe waar je zin in hebt en trek je niets aan wat anderen van je vinden. Daarna heeft hij nog een beschouwing over de toestand van de wereld van nu en in het verleden. Dit soort mensen hebben de neiging om te blijven praten maar gelukkig gaat hij vrij snel weer langs de weg verder. Verderop staat hij te liften. Met z’n roze rolkoffertje, boodschappentas en nu een fles bier in de hand. Weten we meteen wat in dat koffertje zit. Een paar kilometer later komt hij zwaaiend langs in een auto. We blijven de muur nog stukjes volgen met hier en daar een restant van een fort. Maar al heel snel is er geen spoor meer van te bekennen.

De grijze lucht is inmiddels weer blauw opgeschilderd. We hebben overigens ook geluk met de wind. Die geeft ons lekker een duwtje in de rug terwijl hij normaal gesproken van west naar oost waait. We genieten nog steeds van de landschappen en het enige spannende wat nog gebeurt is dat een kudde koeien probeert wat de lijntrekker ook al niet lukte. We zijn gewoon niet te stuiten.

Longtown is een nietszeggende grijze muizen stadje waar de drukke A7 doorheen loopt. Er is eigenlijk geen reden om hier heen te gaan behalve als je naar de camping (High Gaitle Caravan Park) van vandaag wilt. Als we de camping op komen, twijfelen we even. We zien een enorm groot grasveld (waar elke Spaanse camping jaloers op zou zijn) dat helemaal leeg is. Is de camping wel open? De toiletten in elk geval wel. Na een tijdje komt de mevrouw van de camping aanlopen. De camping is open en voor £20 mogen we gaan staan waar we willen. We zoeken een plekje uit de wind en in de luwte en even baden we weer in Spaanse temperaturen. Vannacht in elk geval geen petomaan naast ons.

Donderdag 8 juni

Longtown – Dumfries – 63 km/280 hm (236 km)

In een zucht staan we voor de Schotse grens. Daar moet natuurlijk even een selfie gemaakt worden.

Het dorp aan de grens heet Gretna Green en dat is met name bekend omdat je hier legaal-illegaal kon trouwen. Vooral Engelsen die geen toestemming van de ouders kregen (had je nodig als je jonger dan 21 was), wipten even de grens over en de plaatselijke smid voerde de handeling uit. Je moest minimaal 16 jaar zijn en twee getuigen hebben. Die laatsten waren daar, min of meer professioneel, altijd aanwezig. Tegenwoordig is het vooral populair bij de Chinezen en Japanners om te bezoeken maar je kunt er nog steeds trouwen. Jaarlijks worden hier vijfduizend huwelijken gesloten. Een op de zes Schotse bruiloften vindt hier plaats

Het volgende stuk tot Annan is niet boeiend. Grotendeels wordt de grote weg gevolgd en waar mogelijk een parallelweg. Daardoor is het beide niets. Ik had nog wat oude ponden liggen maar die wilden ze in de winkels niet accepteren. Mevr. van der Veeke komt op het lumineuze idee om te proberen om ze om te wisselen bij de bank. De bank in Annan doet dit niet maar het postkantoor wel. Kassa!  Verder is in Annan weinig te zoeken. Druk, overal staan auto’s en geen echte bezienswaardigheden. 

Hierna zitten we weer op leuke binnenweggetjes met nauwelijks autoverkeer. De volgende stop is in het dorpje Ruthwell, wie kent het niet? Ja, daar is natuurlijk de eerste spaarbank van Schotland, Groot-Brittannië en de wereld opgericht. Maar wat nog veel mooier is, in het plaatselijke kerkje is het Ruthwell-cross te zien.

Dit is een zes meter hoge crucifix van zandsteen, gegraveerd met scènes uit het nieuwe-testament en het gedicht “The dream of the rood” in Saksisch runen schrift. Dit gedicht gaat over het lijden van Christus vanuit zijn gezichtspunt. Een van de oudste (7e eeuw) voorbeelden van Engelse literatuur.

Een korte uitleg:

The Ruthwell Cross is a stone Anglo-Saxon cross probably dating from the 8th century, when Ruthwell was part of the Anglo-Saxon kingdom of Northumbria; it is now in Scotland. Anglo-Saxon crosses are closely related to the contemporary Irish high crosses, and both are part of the Insular art tradition. The Ruthwell cross features the largest figurative reliefs found on any surviving Anglo-Saxon cross–which are virtually the largest surviving Anglo-Saxon reliefs of any sort–and has inscriptions in both Latin and, unusually for a Christian monument, the runic alphabet, the latter containing lines similar to lines 39-64 of The Dream of the Rood, an Old English poem, which were possibly added at a later date. It is 18 feet (5.5 metres) high. The cross was smashed by Presbyterian iconoclasts in 1664, and the pieces left in the churchyard until they were restored in 1818 by Henry Duncan. In 1887 it was moved into its current location in Ruthwell church, Dumfriesshire, Scotland, when the apse which holds it was specially built.
It is both the most famous and elaborate Anglo-Saxon monumental sculpture, and possibly the oldest surviving “text” of English poetry, predating any manuscripts containing Old English poetry. It has been described by Nikolaus Pevsner thus; “The crosses of Bewcastle and Ruthwell … are the greatest achievement of their date in the whole of Europe.

Het is een magisch plekje, ook omdat we er alweer (we waren hier eerder) alleen zijn. Blijkbaar trekt het niet veel mensen. Gelukkig maar anders stond er een kassa en een souvenierwinkel. 

Vandaag is de beruchte derde dag. Dan gaat het lichaam protesteren tegen al die inspanning voor het zich neerlegt bij het onvermijdelijke. Wij komen het wat tegemoet doordat we vandaag weinig klimmeters hebben. En de oostenwind, nog een tikje harder dan gisteren, helpt ook mee. 

Bij  Castle Cearlaverock houdt dit duwtje op. Dan gaan we noordwaarts en komt de wind van opzij. Daarom gaan we even bij het kasteel kijken. Het is in de twaalfde eeuw gebouwd om de Schotland tegen een Engelse invasie te beschermen. Tevergeefs want koning Edward I wist het toch al vrij snel te veroveren. Het driehoekige kasteel van roze steen is nu een ruïne. Vroeger kon je er nog in maar sinds er stenen naar beneden vallen zijn ze toch wat voorzichtiger. 

Langs de Nith fietsen we naar Dumfries. Vooral het laatste stukje is erg mooi. In Dumfries is geen camping dus ik heb een Airbnb gehuurd. We hebben een luxe appartement met een echt bed en een eigen douche. 

Dumfries was een welvarende middeleeuwse handelsstad. Maar die welvarendheid zorgde ervoor dat het regelmatig geplunderd werd. Daarom is er weinig historisch bewaard gebleven. Behalve dan de nationale dichter van Schotland; Robert Burns, die hier jaren gewoond heeft. Niet heel veel jaren want hij voelde zich op een dag (hij was 37) niet helemaal lekker en besloot een heilzaam bad te nemen in de  Brow Well (we fietsten er vandaag nog langs maar ze waren hem aan het verbouwen). En je kunt zeggen wat je wilt, hij werd daarna niet meer ziek. Hij ging namelijk een paar dagen na het drinken van water uit deze bron dood. Maar goed, zijn klassiekers blijven. Wie kent niet het tijdloze ‘My Luve Is Like A Red Red Rose‘, ‘A Man’s A Man for A’ That’ and ‘Scots Wha Hae’. Als we naar de super lopen komen we langs het kerkhof waar zijn mausoleum is. Je kunt wel zien wie hier regelmatig naar de Gamma gaat voor een nieuw likje verf..

(*) Het is een mooie dag voor een wandeling (of fietstocht).

(**) (Old English) Lying awake and worrying about the day ahead.