Rondwandeling Uithuizermeeden (15,7 km)
Alleen waar je te voet was ben je werkelijk geweest.
-Goethe
Allereerst wil ik de volgende mensen even bedanken: Lisa, Gert, Marjan, Willem, Loes, Liedeke en MQ vd V. Dankzij jullie bijdragen blijft de site nog minimaal een jaar in de lucht en blijf ik mijn verhaaltjes schrijven. Jullie behoren nu officieel tot de reizigers van de niet genomen weg. Wil jij ook medereiziger worden? Klik hier om te kijken hoe dat kan.
We hebben een nieuw wandelproject uitgezocht. Deze keer zoeken we het wat dichter bij huis en het is het Ziltepad geworden.
Het Ziltepad neemt je mee langs ongerepte natuur, authentieke dorpen en eeuwenoude kerken. Wandelend en fietsend zie je hoe natuur en cultuurhistorie hier samenkomen.
Of zoals ze zelf zeggen ‘Langs de ruige rand van het noorden’. Het is een route in ontwikkeling. Uiteindelijk moeten het 22 trajecten worden (in 2027). Hiervan zijn er nu 9 beschikbaar. Elk traject heeft één rondwandeling startend en eindigend vanaf een kerk. En daarna een of twee etappes om in de volgende plaats te komen.
Wij beginnen vandaag met de meest oostelijke (van dit moment). Dat is nummer 19 en bestaat uit een rondwandeling bij Uithuizermeeden (die doen we vandaag) en het verbindingstraject loopt van Uithuizermeeden naar Usquert. Van elk traject is een boekje met informatie en de route. Deze zijn ook te downloaden op de site. En bij de start-kerk van de rondwandeling kun je een stempel verzamelen.
Wij starten in een mistige morgen bij de Mariakerk in Uithuizermeeden. Het topje van de suikertoren is nauwelijks te zien in de mist. Deze ‘Meistertoren’ lijkt veel op de toren van de Aa-kerk in Groningen. En dat is ook niet onlogisch. Want ze hadden beide dezelfde bouwmeester; Allert Meyer. Het was een uitdaging om hem te bouwen. Ze waren nog maar net begonnen of de Kerstvloed van 1717 teisterde het Hogeland. Veel weggespoelde huizen, verdronken mensen en verdronken vee. Daarna lag de bouw 5 jaar stil omdat er geen geld (meer) was. Uiteindelijk is hij wel afgekomen en daar zijn we blij mee. Het is een van de mooiste plekjes van het noorden.
Door zijn hemelsblauwe en witte kleuren is het een markant beeld in de omgeving. Later zien we hem van verre al ‘shinen’. Ook het interieur is een plaatje. Doordat het zo’n arme gemeente was, is er nooit geld geweest voor verbouwingen en aanpassingen. De kerk en zijn interieur is dus nog grotendeels in de oorspronkelijke staat. ‘Elk nadeel hept zijn voordeel’ zou een bekende voetballer nu oreren. De kansel heeft fantastisch houtsnijwerk, het graf zou zo in een kathedraal kunnen liggen en het orgel wordt nog regelmatig gebruikt voor concerten.
Uithuizermeeden heeft altijd een sterke link gehad met de zee. In het stadswapen zit een zeemeermin (die weer uit het wapen van Rensema komt). We zien haar ook als windvaan op de kerk. In de kerk zien we een – behoorlijk onbegrijpelijke- animatie van een zeemeermin en minstreel die een van de lokale legenden moet weergeven. Maar welke dan?
Je zou hier zo nog een uur kunnen doorbrengen maar we willen op pad. Al vrij snel zitten we op een pad tussen Uithuizermeeden en Uithuizen. We zien hier veel velden die alleen met bloemen zijn ingezaaid. Waarschijnlijk krijgen ze er subsidies voor maar ik vind het een mooi gezicht. En alles wat we kunnen doen voor de bijtjes en de insecten is natuurlijk een plus.
Iets voor Uithuizen komen we bij de Dingvonder. Het is een plek langs de Dingsloot (wat de scheiding was tussen de kerspelen Uithuizen en Uithuizermeeden) waar de rechtspraak gebeurde. Wij kennen het woord ‘ding’ om iets aan te duiden waarvan we even niet op de naam kunnen komen. Maar oorspronkelijk heeft het de betekenis van ‘recht’ en ‘rechtsspraak. Dat werd meestal op een din(g)sdag gedaan en verklaart de naam van deze dag van de week.
Hierna zijn we vrij snel bij de Menkemaborg. Al in 1376 heeft hier een stenen huis gestaan waar ‘redger’ Eppo Menkema woonde. Die werd in 1400 vernield en daarna kwam er een borg te staan. Na een verbouwing in 1700 is er nauwelijks meer wat aan veranderd. Begin 20e eeuw is het geschonken aan het Groninger museum. Nu kun je in het Schathoes (schat = skat = oud-Fries voor ‘stal’) koffie drinken. Het huis en de tuinen kun je bezoeken als je een kaartje koopt. De kunstenaar die de leeuwen voor de brug heeft ontworpen heeft er, denk ik, nog nooit eentje zien. In elk geval kijken zij alsof ze zich verontschuldigen voor hun voorkomen.
Inmiddels komt de zon tevoorschijn die de prachtige herfstkleuren nog meer accentueert. We lopen Uithuizen uit en gaan door de velden, langs de Meedstermaar naar Zandeweer.
Zandeweer is in de 10e en 11e eeuw ontstaan in de beschutting van een opgeslibde kwelderwal. De boeren weiden hier hun vee en maakten aarden heuvels in het landschap. De ondergrond was nogal zanderig, vandaar de naam. Op de bult werd een stenen kerk gebouwd, exact naar het oosten gericht. Helaas is deze kerk alleen op afspraak open. Binnen moet een prachtige preekstoel, herenbanken en orgel staan.
We lopen om Zandeweer heen en volgen het pad langs weer een maar(tje). Deze zijn ooit ontstaan uit wadprielen. Ze zijn verder uitgegraven en verbreed zodat er vroeger scheepvaart doorheen. Hun natuurlijke karakter is nog goed te zien vanuit de lucht. Als een slang kronkelen ze door het landschap.
Via Eppenhuizen komen we in Oldenzijl, ook een van die kleine terpdorpjes. Je kunt duidelijk zien dat de Nicolaaskerk op een bult ligt. Veel kerken hier zijn gewijd aan St. Nicolaas, de beschermheilige van de zeelieden. Nog een bewijs voor de sterke band met de zee die nu veel verder weg ligt dan vroeger. Deze kerk is gelukkig wel open maar een stuk soberder dan de Mariakerk in Uithuizermeeden. Toch is het en van de hoogtepunten van de Romaanse kerken in Groningen. Het zonnetje licht hem mooi uit. We steken de til over in Paapstil en langs de Meedstermaar komen we weer bij Uithuizermeeden.
Van verre kun je het torentje zien waarop de zeemeermin ligt te baden in de zon. Het was een prachtige herfstdag voor een mooie wandeling.
Mooie herfstwandeling met bijzondere wetenswaardigheden dicht bij huis
Klopt. Zo leer je weer wat nieuws over de eigen omgeving.
Hallo Hans. Die bloemen is dat geen bemesting dat er ondergeploegd wordt deze winter?
Zou heel goed kunnen Willem. Maar dan gebruiken ze vaak laag groen spul. Dit waren zonnebloemen en ook velden vol Afrikaantjes.
Weer een mooi (educatief) verhaal, o.a de betekenis van “dingsdag” en “zandeweer”. Wij wonen overigens in de wijk Zandweerd een zandrug/rivierduin langs de ijssel
Ja, erg leuk die feitjes over land, landschap en gebruiken die je onderweg leert.
Leuk weer Hans en mevrouw van der Veeke! 🙂 Dichtbij kan ook zo mooi zijn…
Altijd gezellig met z’n tweeën. En idd, weer mooie plekjes. Maar met dit mooie najaarsweer is het overal mooi.
Wat heeft Groningen toch mooi ( verborgen) plekken die je mooi in woord & beeld gevangen hebt!
Ik kom, na al die jaren, nog steeds nieuwe plekken tegen.